Erzurum, Dadaşlar Diyarı

8 Mart 2019 · Hakkı Ceylan

Erzurum uzun süredir gitmeyi düşündüğümüz;fakat ancak yeni fırsat bulduğumuz çok güzel bir coğrafya. Erzurum deniz seviyesinden hayli yüksek öyle ki Türkiye’nin en yüksek şehir merkezine sahip vilayeti. Şehir merkezi ortalama 1900 m yükseklikte. Bu nedenle iklim oldukça kurak ve bunu hemen hissediyorsunuz. Kuzeyde ve Güneyde bulunan dağlar şehrin manzarasını süslüyor.

erzurum-azgezmis

Erzurum’a nasıl gidilir?

Erzurum ve çevresinde dolaşmanın en iyi yolu uçakla gelip sonrasında araba kiralamak. Havalimanı şehre yaklaşık 15 dk. uzaklıkta, eğer arabanız yoksa 3,5 TL vererek servisle şehir merkezine gelebilirsiniz. Şehir merkezine geldikten sonra yürüyerek Erzurum’daki muhteşem eserleri dolaşmaya başlayabilirsiniz.

Hava genellikle soğuk ve gece gündüz arasındaki sıcaklık farkı çok yüksek. Havanın kurak olması nedeniyle soğuğu hissetmiyorsunuz ama tabi rüzgar varsa iş değişiyor. Eğer kışın buralardaysanız şehirde dolaşırken buzlanma nedeni ile saçak altlarından yürümemenizde fayda var. Yazın buralardaysanız da toza dikkat etmeniz sizin için iyi olur.

Erzurum gezilecek yerler

Şehrin merkezinde bulunan cadde ve buranın kalbi Cumhuriyet Caddesi. Dadaşların ifadesiyle mecburiyet caddesi. Şehir merkezi Yakutiye ve nüfusu 400 bin civarı; ama Erzurum şehir merkezinde bulunan üniversite öğrencilerinin sayısı bir hayli fazla neredeyse 100 binin üzerinde. Dolayısıyla yolda gördüğünüz her beş kişiden biri öğrenci anlamına geliyor.

erzurum-yakutiye-medresesi-azgezmis

Biz Erzurum gezilecek yerler listemize Cumhuriyet Caddesi üzerinde bulunan Yakutiye Medresesi ile başladık. Burası 1310 yılında yapılmış ve günümüze kadar sağlam bir şekilde ulaşmış harika taş işçiliğine ve güzel bir minareye sahip medrese. Bir İlhanlı (Moğol) hükümdarı olan Olcaytu zamanında inşaa edilmiş.

Yeri gelmişken, Olcaytu çok ilginç bir kişi; şöyleki doğumunda Hıristiyan olarak vaftiz edilmiş, gençlik döneminde Budist olmuş, sonrasında Sünni Müslüman ve en son alarak ta Şii Müslüman olmuş ve onun zamanında İran’da Şiilik resmi mezhep olarak kabul edilmiş. Yakutiye Medresesi şu anda müze olarak kullanılıyor ve içerisindeki ufak odalarda tarihi eserler sergileniyor. Yeni yapılan düzenleme ile etrafı temizlenmiş ve geniş bir alanın ortasında seyretmeye değer görünümde. Giriş kapısının bulunduğu ön kısımdan fotoğraf çekebilmek için ikindiyi beklemeniz gerekecek; ancak o zaman ışık alıyor.

Hemen arkasında bulunan Lala Mustafa Paşa Camii ise 1562 yılında inşaa edilmiş bir Osmanlı eseri. Caminin mimarı ise en ünlü mimarımız Mimar Sinan’dır.

erzurum-azgezmis

Yürümeye devam ediyoruz, yaklaşık 100m kadar sonra caddenin karşına geçip sokaktan içeriye girdiğinizde Eski Erzurum Evleri ile karşılacaksınız. Burada 11 adet eski Erzurum Evi birleştirilerek bakımı yapılmış ve restauranta dönüştürülmüş. Evlerin içleri de eski ve tarihi olduğu düşünülen nostaljik malzemelerle dekore edilmiş, yaklaşık 20 bin ev eşyasının kullanıldığı söyleniyor. Girip gezmeniz için 2 TL ücret alıyorlar ama yemek ya da birşey içmek isterseniz bu parayı ödemiyorsunuz. Hoş bir mekan oluşturulmuş, zamanla turist kafilelerinin uğramadan geçmediği bir yer haline dönüşmüş. Ama şunu söylemeden edemeyeceğim, fiyatları Erzurum standartlarının hayli üzerinde.

erzurum-ulu-caii-azgezmis

Geriye dönüp Cumhuriyet Caddesine çıkıyoruz. Biraz daha yürüdükten sonra yine cadde üzerinde göreceğiniz çok güzel bir kümbet var. Burası Cimcime Hatun Türbesi olarak geçiyor ve yine İlhanlılar dönemine tarihleniyor. Yakın bir zamanda yapılan kazı çalışmaları sırasında buranın alt katında iki mezar ve bir mumya odası tespit edilmiş. Ancak kapısında kilit var içine giremedik.

Biraz daha ilerlerseniz caddenin karşı tarafında göreceğiniz kocaman bir cami olacak orası da Erzurum Ulu Camii (başka bir ismi de Atabey Camii). Erzurumun en eski ve en büyük camisi olarak biliniyor. 1179 yılında Selçuklular tarafından inşa edilmiş bu cami harika bir taş mimariye sahip. İç kullanım alanı 2000 m² ve kapasitesi ise 6000 kişilik. Kubbesi kırlangıç örtü olarak isimlendirilen teknikle yapılmış ve günümüze kadar gelmiş. Bu teknik sonradan eski Erzurum evlerinde de kullanılmaya devam etmiş. Fotoğraf çekmek için mutlaka girilmesi gereken mekanlardan biri olarak önerebilirim.

erzurum-cifte-minareli-medrese-azgezmis

Cumhuriyet Caddesinden ayrılmadık, halen doğuya doğru yürümeye devam ediyoruz. Biraz ileride bizi karşılayan ise Çifte Minareli Medrese. 1253 yılından beri varlığını koruyan bu şaheser Selçuklular zamanında inşaa edilmiş ve başka bir adı da Hatuniye Medresesi olarak geçmekte. Anadolu’daki en önemli İslam eserlerinden biri olan yapının 2011 yılında başlayan kapsamlı restorasyon çalışması şu anda halen devam etmekte. Bu yüzden hem gezebilmek hem de düzgün fotoğraf çekebilmek mümkün değil, yukarıdaki fotoğraf Çifte Minareli Medresenin arka kısmından görüntüsü.

erzurum-uc-kumbetler-azgezmis

Çifte Minareli Medrese’nin Güney istikametinde, yaklaşık 100 m mesafede, Erzurum’daki en güzel yapılardan Üç Kümbetler yer alıyor. Kümbetlerin en büyüğünün Emir Saltuk’a ait olduğu ve 12. yy. da yapıldığı düşünülüyor. Diğer ikisinin kimlere ait olduğu halen aydınlatılabilmiş değil. Buranın hemen yanı başında bulunan eski bir konak gezilmeye ve görülmeye değer yerlerden biri olarak sizi bekliyor. Biraz daha içerilere girerseniz başka bir kümbet ile daha karşılaşıyorsunuz. Burası ilk Türk ve Mutasavvıf kadın şair olan Rabia Hatun Türbesi olarak geçiyor; ama bu bilginin de kesin olmadığını eklemeliyim.

erzurum-rabia-hatun-turbesi-azgezmis

Eğer “biraz mola, yemek yiyelim” dereniz hemen yolunuzun üzerinde yer alan Emirşeyh Nedim Köftecisi’ne uğrayabilirsiniz. Ne yiyeceğiniz size bağlı; ama Erzurum’da Ayran Aşı Çorbası, Çağ Kebabı ve tatlı olarak ta çayla birlikte Kadayıf Dolması alarak geleneksel bir Erzurum mutfağını tamamlayabilirsiniz. Yemek sonrası sokakta yürürken bir konuşma duyuyoruz telefondaki kişi karşısındakine devamsız dinle diyor. Bu kelimeye gülüp geçiyoruz ancak akşam buluştuğumuz Erzurum’lu bir arkadaş laf arasında devamsız diyor.  Bunun buralarda yaramaz adam anlamına gelen bir kelime olduğunu öğreniyoruz. Aman ha size devamsız derlerse bilin ki pek iyi değil.

erzurum-saat-kulesi-azgezmis

Çifte Minareli Medrese’nin tam karşı istikametinde Erzurum Kalesi yer alıyor. M.S. 5. yy. da inşa edilmiş Erzurum Kalesinin içerisinde görmeniz gereken ufak bir mescit var. 11. yy. da Türklerin Erzurum’a hakim olmasıyla bu mescid inşaa edilmiş ve mescide minare maksadıyla yapılan çok güzel bir saat kulesi bulunuyor. Tepsi Minare adıyla da bilinen kuleye çıkarak Erzurum şehrini tepeden görmeniz mümkün. Kulenin fotoğrafını ise kale duvarlarının dışına çıkarak çekmenizi öneriyorum.

Kalenin etrafı şu anda şavaş alanını andırıyor, birçok yapı kamulaştırma nedeniyle yıkılmış ve molozlar her yanı kaplıyor. Burada 2012 yılında başlanan Erzurum Kültür Yolu Projesi adında büyük bir çalışma var. Maliyetinin 500 milyon civarında olduğu söylenen proje henüz bitmiş değil ve bittiğinde Erzurum şehir merkezinin büyük ölçüde değişeceği kesin.

erzurum-tashan-oltutasi-azgezmis

Geriye dönüp Yakutiye Medresesi’ne gelmeden kuzeye, yani sağa döndüğünüzde Menderes Caddesine girmiş olursunuz 200m kadar yürüdüğünüzde Taşhan‘a ulaşırsınız. Taşhan adıyla bilinen yapı 16. yy. Mimar Sinan tarafından yapılan Rüstem Paşa Kervansarayı’dır. Şu anda içerisinde Oltu Taşı imalathane ve satış dükkanları yer alıyor. Gümüş sevenlerin burada kendilerine uygun birşeyler bulacağına eminin.

Hemen altında bir çay bahçesi var. Burası ilginç bir mekan çay isteme şeklinize göre fiyatlar değişiyor. Örneğin çay alabilir miyim derseniz çay 0,75 TL iken, çay ver derseniz çay 1,25 TL veya çay verebilir misiniz derseniz fiyat 1 TL gibi değişiyor.

erzurum-aziziye-tabyasi-azgezmis

Çok eski tarihi yapıların dışında Erzurumda görülmeye değer ve yine tarihi değer taşıyan en önemli yapılar Tabyalar. Tabya genellikle dağ yamacına yapılan ve şehri savunma amacıyla kullanılan sağlam askeri yapılardır. Erzurum’daki tabyalar Osmanlı Rus savaşı sırasında şehri savunmak amacıyla yapılmış. Yirmi bir adet tabyadan en önemlileri ve hepimizin tarih kitaplarından bildiğimiz Aziziye Tabyaları ve Mecidiye Tabyaları. Fotoğraf için oldukça değişik bir atmosfer olan bu tabyalara ulaşmak için özel arabanızın olması iyi olur.

Aziziye Tabyaları şehrin yaklaşık 10 Km kuzeydoğusunda, Top Dağı eteklerinde yer alıyor. Burası aynı zamanda Erzurum’un ve Türkiye’nin simge isimlerinden biri olan Nene Hatun’un gömülü olduğu tabya. Nene Hatun Aziziye Tabyasının savunmasında çok önemli rol oynadığı için 98 yaşında öldüğünde bu tabyanın olduğu bölgeye gömülmüştür.

Erzurum Konaklama seçenekleri

Erzurumda kalınacak birçok otel var, mecburiyet caddesi (Cumhuriyet Caddesi) üzerindeki seçeneklerin yanısıra, özellikle de Palandöken civarında çok iyi yerler bulmak mümkün; ama merkeze yakın yerlerde konaklamak isterseniz Erzurum Öğretmen Evi iyi bir seçenek olacaktır. Uçak biletinizi alırken enuygun.com üzerinden araştırma yaparak zaman kazanabilir ve bütçenize en uygun olan bileti seçebilirsiniz, biz öyle yaptık.

Erzurum bunlarla sınırlı değil, Palandöken, Narman, Tortum gibi daha bir çok yer var; Narman hakkında okumak için: Narman Peribacaları gizli kalmış doğa harikası yazımıza göz atabilirsiniz.

Erzurum, Dadaşlar Diyarı

Erzurum uzun süredir gitmeyi düşündüğümüz;fakat ancak yeni fırsat bulduğumuz çok güzel bir coğrafya. Erzurum deniz seviyesinden…

azgezmis.com

Yorumlar

  • Yarın ölecekmişsin gibi yaşa. Sonsuza dek yaşayacakmış gibi öğren. – Mahatma Gandhi

  • Hafta sonunda yapacağımız erzurumgezimize rehber olarak sizi seçtik şimdiden teşekkürler

    • Nuray Hanım umarım keyifli bir seyahatiniz olur, iyi yolculuklar.

  • 1997-2001 yıllarında okuduğum şehir.Okurken yer yer duygulandım , hatıralarım gözümde canlandı.Eline , dilinize gönlünüze sağlık.Yolunuz Çukurovaya düşerse , Osmaniyede de görülecek , gezilecek güzel yerler var , sizleri seve seve misafir edebilirim.

    • İbrahim Bey,
      çok teşekkürler bir gün yolumuz düşerse mutlaka tanışmak isteriz.

  • Erzurum’u güzel anlatmışsınız.
    Zehra hanım ve Hakkı bey çok teşekkür ederiz.

  • Azgezmiş farkı işte, Zehra-Hakkı, çok güzel anlatmışsınız. Erzurum’ lu olarak çok sevindim, beğendim. Teşekkürler.

    • Teşekkürler Sinan gördüğümüzü yazdık :)

Yorumunuz?