Mumbai Gezi Rehberi

Şimdi Mumbai’de birlikte küçük bir gezinti yapacağız. Bir gün yolunuz Mumbai’ye düşerse umarım buradaki Mumbai Gezi Rehberi işinize yarar. Hindistan’daki her yer gibi Mumbai veya eski adıyla Bombay çok renkli bir şehir. Eski adını şehre ilk olarak Portekizliler vermiş. Bombay değil başlangıçta Bom Bahia olarak isimlendirilmiş ancak sonrasında İngilizler kendi dillerine Bombay olarak çevirmiş bu ismi.

İlerleyen yıllarda bu ismin İngilizleri hatırlatmasından rahatsızlık duyulmuş, bu nedenle 1995 yılında şehrin ismi Mumbai olarak değiştirilmiş. Bu isim Hint tanrıçası Mumba’dan gelmekte. Mumbai ana karaya bağlı gibi gözüksede Salsette adası üzerine inşa edilmiş hayli kalabalık bir ada şehirdir. Öyle ki nüfusu 20 milyon civarında. Bu nüfus ile şu anda Hindistan’ın en kalabalık şehri.

Çok kalabalık olunca ulaşım, yemek, iş… herşey sorun oluyor elbette. Sabahları işe giderken koşturarak evden çıkanlar için şehirde kurulmuş özel bir yemek dağıtım sistemi var örneğin. Dabbawala denen kişiler tarafından yapılan bu hizmet hayli ilginç ve oldukça eskilere dayanıyor. 1890’larda başlamış olan bir yemek dağıtım ağı diyebiliriz bu sisteme. Dabba taşıyıcı, wala yemek kabı anlamına geliyor ve bu kişiler 1800’lü yıllardan bu yana Mumbai’de bu yemek kaplarını taşıyorlar. Her gün öğleden önce ev yemeği yemek isteyenlerin evlerinde pişmiş olan yemekler kaplarla alınıyor ve bisiklet veya tren ile ilk istasyona geliyor. Orada bir başka Dabbawala görevi devir alıp yemek kabını alıyor ve şehir merkezindeki bir sonraki kişiye iletiyor. Bu kişi yemeği öğlen saatinde ofiste bekleyen son kişiye iletmekle görevli. Kapların üzerinde bir takım kodlar yazıyor. Buna göre el değiştirip yol alıyorlar. Sistem çok eskiden bu yana aynı şekilde işliyor.

Öğlen saatlerinde tüm Dabbawala’ların toplandığı istasyon civarındaki kaldırımlarda bu kaplar el değiştiriyor. Tahmin edeceğiniz gibi binlerce yemek tası ortalıkta oluyor. Dabbawala’lar genelde beyaz kıyafetler giyiyorlar ve çok dakik olmak zorundalar. Öyleki eşinin yemeğini bir kaç kere geciktiren ev hanımlarıyla çalışmayı bırakabiliyorlar. Bir gecikme zincirin kırılmasına sebep veriyor. Dabbawala’lar ile ilgili belgesel ve filmler de yapıldı. Biraz araştırırsanız bu konuda değişik videolar bulma şansınız var.

Bu karmaşa öğlen saatlerinde bittiğinde biraz daha dolaşarak Hindistan Kapısı’na doğru gidebilirsiniz. Bu kapının arka tarafında ünlü Taj Mahal Oteli yer almakta. Bu kapının sembolik bir önemi var. 24 Şubat 1948’de son İngiliz taburu Hindistan’dan ayrılırken bu kapının altından geçip gitmiş. Özgürlüğe açılan kapı diyebiliriz. Ancak 1924’de yapımı tamamlanan bu kapının ardında bir de ironi var bana sorarsanız. Çünkü ilk yapılış amacı ülkeyi ziyaret eden kral 5. George ve kraliçe Mary’e ithafen olmuş. Sonrasında ise İngilizlerin en son geçtikleri kapı olmuş.

Bu önemli kapının hemen arkasında tüm görkemi ile Taj Mahal Oteli yükseliyor. Kubbeli kütlesel taş bina gerçekten çok görkemli. Hindistan’ın en zengin ailelerinden biri olan Tata ailesi bu oteli inşa ettirmiş. Otel misafirlerinden başka kimsenin içeri girmesine müsade edilmiyor. Otel 2008 yılında bir terör saldırısı geçirmişti hatırlarsanız, ne yazık ki çok sayıda insan öldü burada. Belki bu tarihten sonra güvenlik artmış ve kimseyi almıyor olabilirler. Ancak biz içeri girmeyi başardık. Kare formda inşa edilmiş açık avlulu bir yapı ortasında bir yüzme havuzu ve etrafında odaların yer aldığı, dışı kadar içinin de görkemli olduğu çok güzel bir otel. Herkes içine giremese de Hindistan Kapısı önünden iyi fotoğraflarını çekebilir.

Taj Mahal Otelin yer aldığı bölge tam deniz kenarında. Burada gün batımında güzel fotoğraflar çekebileceğiz estetik tekneler, kuşlar ve yerel kıyafetli, samimi, güler yüzlü insanlar var. Akşam üzeri gidebileceğiniz bir başka ilginç mekan da Hacı Ali Camii olabilir. Denizin çekildiği dönemlerde karada kalan, daha sonra denizin yükselmesiyle tekrar suyun içinde olan ilginç bir cami ve güzel fotoğraflar çekebileceğiniz bir mekan. Yapı 15. yüzyılda Mekke’ye giderek, dönüşte dünyevi zevk sefadan elini çekip bu camiyi yaptıran Hacı Ali Şah Buhari ile aynı ismi taşıyor. Bugün ziyaretçileri renkli giysiler içindeki Hintliler olduğu için camiyi ziyaret ederken güzel fotoğraflar da çekebilirsiniz.

Bir başka ilginç ziyaret mekanıda Dobi Ghat (Dobi: çamaşır yıkayan kişi Ghat: kapı gibi tercüme edilebilir) denilen dünyanın en büyük açık hava çamaşırhanesi. Burada çamaşır yıkarken daha çok erkekleri görmek mümkün. Buraya evine çamaşır makinesi alacak gücü olmayan kişiler çamaşırlarını gönderiyorlar. Çamaşırlar yıkanıyor, kurutulup, ütüleniyor ve adrese teslim ediliyor. Burada çalışan kişiler bu işi çok az bir paraya yapıyorlar. Kesinlikle görülmeye değer bir yer. Mumbai’de bir kaç tane çamaşırhane mevcut. Fotoğraf çekmek için büyük çamaşırhane pek güvenli değil; ancak diğer küçük çamaşırhanelerin içine girip rahatça dolaşabilir ve fotoğraf çekebilirsiniz.

Hindistan Kapısı önünden bir tekneye binerek bir saatlik yolculuk sonrası Fil Adası’na ulaşabilirsiniz. Ada, içinde mağara tapınakları barındıran ve UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alan bir tapınak kompleksi. Ancak burada yer alan dev fil heykeli bugün Mumbai’de müzede sergileniyor. Çocukları olmayan çiftler buraya gelip dua ediyorlar. Tapınağı görmek isterseniz geldiğinizde biraz merdiven tırmanmanız gerekecek. Etrafınızda maymunlar olacak elinizde yiyecek olmamasına dikkat edin. Maymunlar yiyecekleri almak için saldırabiliyor.

Mumbai Tren İstasyonu kesinlikle görmeniz gerekenler listesinde yer alıyor. UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alan yapı 1853 yılında kullanıma açılmış. Gotik tarzda inşa edilmiş olan yapının adı Chhatrapati Shivaji Tren İstasyonu veya Victoria İstasyonu olarak da geçiyor. Biz biraz acele ile önünden geçerken fotoğraf çekebildik; ancak içi de çok etkileyiciymiş. Giderseniz içine girmeyi deneyin mutlaka.

Baş döndürücü bir başka yer görmek isterseniz size Hindistan’ın ve Asya’nın en büyük gecekondu bölgesi olan Dharavi Bölgesi’ne gitmenizi tavsiye ederim. Burada şartlar çok kötü, tüberküloz riski var; ancak bir o kadar ilginç bir yerleşim. Burada yaşayan insanların büyük çoğunluğu çöplerden dönüşüm materyalleri topluyor, burada bu malzemeleri ayrıştırıyor, yıkıyor, bazen temizliyorlar ve satıyorlar. Tüm bunların karşılığında ellerine günde 1 USD karşılığı bir para geçiyor. Bölgede yaşayanların büyük çoğunluğu müslümanlardan oluşuyor. Hijyenden oldukça uzak olan bu gecekondu yerleşimi “Kim Milyoner Olmak İster” filmi ile meşhur oldu. Yani filmin İngilizce bilinen adı ile “Slumdog Millionaire”. Turist olarak giden bir çok kişinin görmeyi tercih etmeyeceği bir bölge olabilir; ama fotoğrafçılar için ilgi çekici olacağı kesin.

Akşam biraz keyifli bir yürüyüş yapmak isterseniz Chowpatty Plajı ve sonrasında geceleri açık olan akşam pazarını görmenizi tavsiye ederim. Chowpatty Plajı akşam üzeri şehrin güzel siluetlerini görebileceğiniz, halkın içine karışabileceğiniz bir yer. Gün batımı sonrasında Taj Mahal Oteli yakınlarında gece saat 22:00’ye kadar açık olan gece pazarını gezip çok uygun fiyatlı, çok renkli kıyafetler ve tabii sariler alabilirsiniz.

Hindistan’ın simgesi olmuş Mahatma Gandi Müzesi de görmek isteyeceğiniz yerler arasında olabilir. Burada bir çok fotoğraf, gazete haberleri, bazı ses kayıtları ve kitaplar ile Gandhi hareketini daha yakından inceleyebilirsiniz. Müze, Pazartesi günleri hariç her gün 9:30 ile 17:30 arasında ziyarete açık.

Gelelim ne yenir kısmına; yemek konusunda çok korkmayın, aç kalmazsınız. Benim çok sevdiğim sarımsaklı ekmekleri naan ve chapatiyi deneyebilirsiniz. Ayrıca rahatlıkla yiyebileceğiniz bir çok mercimek yemeği yapıyorlar, biraz baharatlı; ama tatları çok güzel. Sebzeli büryani (sebzeli pilav) deneyebilirsiniz. Samosa (sebzeli kızartılmış börek) seveceğiniz bir başka atıştırmalık olabilir.

Hindistan, gidene kadar çok pis denildiği için sizi çok korkutucak; ancak bir kere gittiniz mi büyüsüne kapılacağınız çok renkli ve çok güler yüzlü insanların yaşadığı egzotik bir ülke.