Seyahat Sağlığı: Astımı tetikleyen nedenler

Astım dünyada ve ülkemizde hızla yaygınlaşan ciddi bir sağlık sorunu. Ülkemizde yaklaşık her 100 yetişkinden 5’inde, her 100 çocuktan 15’inde görülür hale gelen astım, bazı önlemler alınmadığı taktirde atağa dönüşerek büyük sıkıntılara yol açabiliyor. Bulunduğunuz bölgeye göre tabiatı canlanıp çiçeklerin açtığı, polenlerin havada uçuştuğu bahar aylarında alerjik hastalığı ve astımı olan kişilerin mutlaka tedavilerini düzenli devam ettirmeleri gerekli.

Polenden klimaya, parfüm ve deterjan kokusundan beslenmeye, inşaat yıkımları nedeniyle havaya karışan toz bulutları ve zararlı partiküllerden yemek pişirirken yayılan koku ve buhara dek astımı tetikleyen birçok çok önemli faktör var. Özellikle ilkbahar aylarında astım atağında artış yaşanıyor. Seyahat ettiğimiz bölgede yaşanan mevsim ve hava kalitesi veya bulunduğumuz ortamlardaki klima nedenleriyle de astım krizi riskimiz olabilir. Tüm sebeblere topluca baktığımızda:

1) Polenler

Bahar aylarında astımı tetikleyen en önemli nedenlerden biri polenlerdir. Rüzgarla kilometrelerce uzağa yayılan polenler, ağaç, çiçek tozları, çimenler alerjik riniti ve astımı tetikliyor; öksürük, nefes darlığı, hapşırık, gözlerde yanma, burunda akma gibi pek çok şikayete neden oluyor. Bu nedenle mümkünse polenlerin yoğun olduğu sabah saatlerinde dışarı çıkmayın, pencereleri kapalı tutun, dışarı çıkmanız gerekiyorsa maske takın. Akşam eve gelince üzerinizdeki kıyafetleri yatacağınız odada bırakmayın, duş alarak polenleri vücudunuzdan uzaklaştırın.

2) Klimalar

Bahar aylarında klimalar astım hastaları için çok önemli bir risk unsuru. Özellikle filtresiz, bakımı yapılmamış klimalar ciddi tehlikelere yol açıyor. Lejyoner denilen solunum yoluyla bulaşan enfeksiyon hastalığına, zatürreye neden olabildiği gibi astım ataklarını tetikliyor. Klimaların yıllık bakımlarını mutlaka yaptırın, doğrudan üzerinize üflememesine dikkat edin. Seyahat esnasında otellerdeki klimalara güvenmiyorsanız kullanmayın.

3) Viral enfeksiyonlar

Bahar aylarında havaların bir ısınıp bir soğuması ile artış gösteren viral enfeksiyon ajanları astım hastalarında çok önemli bir tetik nedeni. Astım ataklarına kadar gidebilen çok gürültülü klinik durumlara neden olabiliyor. Üst solunum yolu enfeksiyonu şeklinde gribal bulgularla başlayan zatürreye bile gidebilen bu şikayetleri astım hastaları hafife almamalı, burun akıntısı, kas ağrısı, yaygın halsizlik gibi şikayetleri olursa mutlaka göğüs hastalıkları uzmanına başvurmalı.

4) Hava kirliliği

Kışın bitmesi hava kirliliğinin son bulduğu anlamına gelmiyor. Özellikle büyük şehirlerde, sanayi bölgelerinde yaşayanlar, kimyasal tozlara, dumanlara maruz kalanlar çok dikkatli olmalı. Kentsel dönüşüm sürecinde binaların yıkılma işlemlerinin mutlaka suyla birlikte yapılması çok önemli. Zira yıkım esnasında havaya karışan toz ve partiküller astım hastaları için çok ciddi atak nedeni olabiliyor. Maskesiz dışarı çıkmamak, camları kapatmak çok önemli. Seyahat ettiğimiz ülkelerdeki hava kalitesine de dikkat etmek ve gerekirse yanımızda maske taşımayı alışkanlık haline getirmeliyiz.

5)Temizlik ürünleri, parfüm ve spreyler

Ev temizlik ürünlerinden çamaşır deterjanlarına, kozmetik ürünlerden oje ve parfüm kokularına dek birçok koku, altyapısı hassas olan astım hastalarında ciddi bir tetik nedeni. Bunlar solunum yolu hassas olan kişilerde astımı tetikliyor. Astım iltihabi olmayan bir enflamasyon ve pek çok nedenle reaksiyon ortaya çıkabiliyor. Evde oturulan odada çamaşır kurutmamak ve çamaşırları polenlerin yoğun olduğu saatlerde dışarı asmamak da önemli.

6) Yemek kokusu ve yemek buharı

Yemek pişirirken eve yayılan koku ya da buhar astım hastalığını kontrolden çıkartıp şikayetlere yol açabilir. Bu nedenle yemek pişirilen ortamın havalandırılması önemli. Solunum yolu hassas olan kişiler buhara ve baskın kokuya maruz kaldıkları zaman havayollarında reaktif değişiklikler olmaya başlıyor, bronşlar şişip ödemleniyor, balgam üretimi başlıyor, solunum yolları daralarak kişide nefes darlığı, göğüste baskı hissi ve öksürük ortaya çıkıyor. Mutfakta yemek pişirirken mutlaka ortamı havalandırın ya da aspiratörü çalıştırın.

7) Sigara

İnsan sağlığı için en önemli tehdit unsuru olan sigara, astım hastaları için de çok önemli bir tetik unsuru. Astım hastalarının değil sigara kullanmak, dumanına bile maruz kalmaması kritik önem taşıyor. Aksi halde pek çok astım hastasında ağır astım krizine neden olabiliyor.

8) Odada toz barındıran eşya ve halı

Konakladığımız veya çalıştığımız yerlerde mevcut olan halılar özellikle alerjik bünyeli kişiler ve astım hastaları için tehdit oluşturuyor. Halılar, kadife perdeler, eşyaların üzerinde mite denilen çıplak gözle görülemeyen canlılar, tüylü pelüş oyuncaklar birer önemli risk unsuru. Mümkünse haftada bir yıkanan elyaf yorgan ve yatak malzemeleri kullanılmalı. Odada fazla eşyadan kaçınılmalı.

9) Fast food ve katkı malzemeli yiyecekler

Beslenme astım hastalığında çok önemli. Günümüzde fast food ve dışarıda kontrolsüz yağlı beslenmelerin artması nedeniyle reflü şikayetlerinde artış yaşanıyor. Reflü ise öksürüğü tetikliyor. Katkı maddeli, şekerli yiyecekler, gazlı içecekler astım hastalarının şikayetlerinin artmasına neden oluyor.

10) Stres, ağlama veya gülme

Yapılan bilimsel çalışmalar stresin astım hastalarında şikayetlerin daha da artmasına neden olduğunu ortaya koyuyor. Nasıl sıcaklık farkıyla bronşlardaki değişiklikleri gözleyebiliyorsak, stres de astım hastalarının bronşlarında şişmelere, kasılmalara neden oluyormuş.